Week 43

De marktprijs van aardgas voor CAL-22 is de afgelopen week met 7% gedaald tot 0,4931 €/m3, exclusief opslagen. Op woensdagavond deed de Russische president Vladimir Poetin de uitspraak dat Gazprom zich zou moeten focussen op het aanvullen van de Europese gasbergingen. Hierdoor daalde de Nederlandse TTF maand-vooruit prijzen rond de 10% op donderdag. Gazprom CEO Alexei Miller zegt dat Gazprom op 1 november het doel haalt wat betreft het aanvullen van de Russische gasbergingen en dat ze volledig klaar zijn met de campagne op 8 november. Een week langer dan gewoonlijk is voor Gazprom.

Vanuit Duitsland werd onlangs bepaald dat Gazprom niet tegelijkertijd eigenaar en exploitant van Nord Stream 2 mag zijn. Het bedrijf moet een mede-eigenaar vinden en concurrenten de mogelijkheid bieden om capaciteit te huren van de pijplijn voor het leveren van gas.

Om op de korte termijn meer gas naar Europa te vervoeren zal het Russische bedrijf transportcapaciteit moeten huren in Oekraïne, iets wat ze liever niet doen. De uitspraak van de president wordt ook omschreven als niets meer dan een politiek spel. Om de beschuldigingen tegen te gaan dat Rusland gastoevoer achterhoudt als vorm van chantage om zo goedkeuring te krijgen op de Nord Stream 2.

Volgens de data van Gascade is de aanvoer van gas door de Yamal pijplijn via Polen naar Duitsland bijna verdrievoudigd deze week. Ook de toevoer vanuit Noorwegen naar de rest van Europa is gestegen volgens Gassco.

Naast deze berichtgeving is ook het weer van invloed op de recente daling van de gasprijzen. Oktober was relatief warm in Europa en ook de wind nam toe wat ervoor zorgt dat er minder gascentrales nodig zijn voor elektriciteitsproductie. Als deze trend van veel wind en relatief warme temperaturen doorzet in november zorgt dit voor meer neerwaartse prijsdruk op de gasmarkt.

De marktprijs van elektriciteit voor CAL-22 is deze week wederom gezakt, nu met 6% tot 117,01 €/MWh voor BaseLoad, exclusief opslagen. Oktober was een goede maand voor elektriciteitsproductie vanuit wind. Vooral het Verenigd koninkrijk, dat eerder met productietekorten te maken had is nu elektriciteit aan het exporteren naar Frankrijk. Dit zorgt er in Nederland voor dat er minder elektriciteit naar het zuiden geëxporteerd wordt, wat drukt op de prijs.

De CO2-emissierechten zitten deze week net als vorige week nog onder de €60 per ton. Veel elektriciteitsproductie vanuit wind zorgt voor minder vraag naar CO2 rechten.

Op donderdag verscheen het Klimaat- en energieverkenning (KEV), een jaarlijkse analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) betreft het Nederlandse klimaatbeleid. Uitgaande van de inmiddels ingevoerde, en nog geplande concrete, maatregelen, zullen de emissies in 2030 met 38%-48% zijn gedaald ten opzichte van 1990. Dat betekent dat er nog een restopgave ligt van 3 tot 25 megaton CO₂-equivalenten om het doel van 49% te behalen.

Vorig jaar werd nog een reductie van 30% tot 40% verwacht in 2030. Het grote verschil komt grotendeels door de invoering van de CO2-heffing voor de industrie, een verwacht lagere elektriciteitsimport vanuit het buitenland en de bijmengplicht voor biobrandstoffen.

Toch is het doel nog niet binnen bereik. Als we de doorgerekende 48% willen halen moet alles meezitten. En die kans is klein. Twee van de vijf sectoren waarover afspraken zijn gemaakt in het Klimaatakkoord liggen op koers.

Zoals in de bovenstaande afbeelding is te zien komt de industrie het beste uit de voeten. Dit heeft vooral te maken met de omstreden CO2-heffing. Volgens sommigen zal dit dan wel een positief effect hebben op de Nederlandse doelstelling, maar verdeelt dit het speelveld in Europa oneerlijk. Het EU emissiehandelssysteem is een effectief instrument om CO2 te verminderen. Een extra instrument hier bovenop kan er echter voor zorgen dat bedrijven minder gaan uitstoten in Nederland, om dat vervolgens te verplaatsen naar andere voornamelijk Oost-Europese landen.

Ook de sector elektriciteit doet het relatief goed. Naar verwachting komt de resterende uitstoot in 2030 ergens op uit tussen de 8 en 21 megaton. Waarbij het doel 12,4 megaton is (niveau in 2020: 32,9 megaton). Deze grote bandbreedte komt doordat het uiteindelijke resultaat voor een deel afhankelijk is van niet-stuurbare factoren zoals de ontwikkelingen op de elektriciteitsmarkt en de weersomstandigheden.

De drie sectoren waar het niet goed mee gaat zijn de gebouwde omgeving, de mobiliteit en de landbouw. Het aardgasvrij maken van woonwijken gaat veel minder voorspoedig dan bij het opstellen van het Klimaatakkoord was gehoopt en verwacht. Het PBL ziet twee hoofdoorzaken: gemeenten hebben geen doorzettingsmacht en er is te weinig geld beschikbaar.

De mobiliteit zag in 2020 een forse daling van emissies van wel 13%. Dit was met name het gevolg van de coronacrisis. Het PBL geeft aan te verwachten dat in 2030 de totale uitstoot nog uitkomt op 29 megaton, wat maar 2 megaton minder is dan het huidige niveau en 4 megaton te weinig is voor het behalen van de doelen.

De landbouw loopt het meest achter met het uitvoeren van de plannen uit het Klimaatakkoord. Het doel is om 22,3 megaton aan resterende emissies over te houden in 2030, maar met de huidige voortgang zal dat niet verder terugzakken dan 26 megaton.

De Oliemarkt begon deze week met een verdere stijging, maar zag sinds woensdag een daling. Dit kwam door het laatste voorraadnieuws uit de Verenigde Staten wat de verwachtingen overtrof met 4,27 miljoen vaten.

Verder wordt er nu vooruit gekeken naar de OPEC+ vergadering, welke volgende week gepland staat. De verwachting is dat de huidige productieniveaus gehandhaafd zullen worden op basis van stabiele vooruitzichten tussen vraag en aanbod. Eerder deze maand kwamen de OPEC+ landen overeen zich te houden aan het plan dat in de zomer werd opgesteld om de olieproductie elke maand geleidelijk met 0,4 miljoen bbl/dag op te voeren.

Ook zal Opec-lid Iran eind november de onderhandelingen hervatten om een nucleair akkoord uit 2015 nieuw leven in te blazen. Iran pompt ongeveer 2,5m bbl/dag ruwe olie op, hoewel het een capaciteit heeft van 3,8m bbl/dag. Dit is ongeveer 4% van het wereldwijde aanbod, volgens het Internationaal Energieagentschap. Een akkoord over Irans nucleaire programma zou de opheffing van de VS-sancties op de Iraanse olie-export mogelijk kunnen maken.