Week 1

Een nieuw jaar is een uitgelegen kans voor een nieuw begin, zo ook voor deze marktupdate. De marktupdate in 2023 gaat er anders uitzien dan de versies hiervoor. In de nieuwe marktupdate is er onder andere meer aandacht voor de energietransitie van Nederland, de EPEX Spot-markt, de uurlijkse variabele elektriciteitsmarkt.

Deze twee componenten nemen een steeds groter aandeel in Nederland en krijgen ook een groter effect op de energiemarkten. Hierom besloten wij als Groendus, jullie partner in energie en duurzaamheid, om hier meer aandacht aan te besteden.

Ik wens je veel leesplezier en nu het nog kan, de beste wensen voor 2023!

Het daggemiddelde van de EPEX Spot-markt, de uurlijkse variabele elektriciteitsmarkt, lag gisteren rond de 118,96 €/MWh/uur, exclusief de opslagen van de energieleverancier.

De lage prijs per MWh van gisteren past in het beeld van afgelopen week. De derde afbeelding met als titel ‘Afgelopen week’ toont de fluctuaties van de afgelopen week waarbij extreem lage marktprijzen op bepaalde uren niet uitzonderlijk waren. In de eerste uren van 2023 waren er zelfs negatieve marktprijzen, iets wat niet wordt getoond in deze afbeelding.

De oorzaak van deze lage marktprijzen ligt in de zachte temperaturen, de lage vraag naar gas en de grote aanwezigheid van windenergie. Dit samen zorgt ervoor dat het aanbod, op bepaalde uren, hoog is, maar de vraag lager; windmolens worden namelijk niet zomaar uitgezet. De wind drukt dan, op de momenten dat het hard waait, de prijzen op de EPEX Spot-markt.

Het blijft echter de vraag hoelang de lagere marktprijzen op deze elektriciteitsmarkt zullen blijven. De wind gaat komende week namelijk in sterkte afnemen, aldus de weersvoorspelling, en dit is al goed te zien op de afbeelding in de volgende alinea. In deze afbeelding is de duurzame opwek van de afgelopen vier weken te zien. Daarin is goed te zien dat de productie van windmolens op zee iets is afgenomen ten opzichte van vorige week, maar nog altijd beter dan week 50 en 51 van 2022.

De elektriciteit die duurzaam wordt opgewekt in Nederland, in dit geval door windmolens en zonnepanelen, neemt toe. Hierdoor kunnen op sommige momenten de kolen- en gascentrales worden afgeschakeld en in sommige gevallen zelfs worden uitgeschakeld. Naast dat de opwek van duurzame bronnen beter is voor het klimaat, zijn windmolens en zonnepanelen ook goedkoper in hun productie van stroom. Heel simpel gezegd, het gebruik van de wind en de zon is gratis. De kosten worden grotendeels bepaalt door de kosten voor het neerzetten van de molens of de panelen. Daarentegen wordt er bij de opwek met gas- en kolencentrales ook de prijs van gas en kolen ingeprijsd bij het opwekken van de stroom. Dit is dan ook de reden dat deze centrales eerder worden uitgeschakeld dan windmolens of zonnepanelen op het moment dat het aanbod duurzame energie groot is. De prijs op de markt zakt daardoor dus naar beneden.

Het uitschakelen van deze fossiele centrales zorgt automatisch voor minder CO2 uitstoot en daaropvolgend minder vraag naar CO2-rechten. Wanneer kolen- en gascentrales volop draaien stijgt de uitstoot van CO2. Voor elke ton CO2 dat wordt uitgestoten moet er een EUA CO2-recht worden betaald; dit zorgt voor een nog duurdere elektriciteitsprijs.

Wanneer er elektriciteit wordt opgewekt door duurzame opwekkers dan zijn er geen CO2-rechten nodig; dit zorgt direct voor een dalende prijs op de CO2-markt.

Ondanks de sterk groeiende aanwezigheid van duurzame energie, blijft fossiele energie een belangrijk aandeel hebben. Fossiele energie springt bijvoorbeeld bij op de momenten dat duurzame energie niet toereikend is om in de volledige energievraag te voorzien. Dat kan komen doordat de wind niet waait of de zon niet schijnt, maar het komt ook doordat Nederland (en Europa) nog niet volledig zonder fossiele energie kan.

Gas is namelijk een belangrijk component in Nederland voor de industrie, om woningen te verwarmen en om elektriciteit op te wekken. Voorheen wierpen wij in de marktupdates alleen een blik op de marktprijzen voor het volgende jaar, in 2022 nog de CAL23. De blik op de marktprijzen van het volgende jaar zal niet verdwijnen maar er komt wel een nieuwe component bij; de gas dag-vooruit markt, of de ‘Day Ahead’ in het Engels.

In Nederland heeft er een verschuiving opgetreden in zowel de zakelijke als de particuliere markt. Waar voorheen een vaste prijs voor gas veelvoorkomend was, komen er ook steeds meer afnemers met een variabele prijs. Dit geldt natuurlijk niet voor iedereen maar hierdoor is een verschuivende interesse een logisch gevolg.

In de afbeelding ‘Fundamentals’ toont het linker vakje wat (ongeveer) de verwachte marktprijs is voor morgen. In de vakjes ernaast worden de olie, kolen en CO2-prijzen getoond. Het laatste vakje toont de waarde van de wisselkoers tussen de Dollar en de Euro.

Tot slot behandelen we de termijnprijzen, oftewel de prijzen voor CAL24, CAL25 en voor gas ook de CAL26. De marktprijs van aardgas voor CAL-24 is deze week gedaald naar 0,68 €/m3. De marktprijs van elektriciteit voor CAL-24 is deze week gedaald naar 171,25 €/MWh voor BaseLoad. Waarbij uiteraard beide prijzen exclusief de opslagen van de energieleverancier worden gegeven.

De termijnprijzen worden vooral gedrukt door de hogere temperaturen. Het zeer zachte winterweer verlicht de vraag en daardoor de angst voor eventuele gas tekorten in toekomst. Voorlopig zullen de temperaturen niet (extreem) gaan dalen waardoor er ‘rust’ op de energiemarkten heerst.

De prijzen op de termijnmarkten zijn echter nog historisch hoog en dat heeft deels te maken met de LNG-markt. De LNG-markt is krap waardoor Europa en Azië onderling strijden om LNG. Naast dat dit een prijsopdrijvend effect heeft is de kostprijs van LNG hoger dan het Russische gas. Het duurdere LNG zal nu en in de nabije toekomst voor een blijvende opwaartse druk zorgen.