Netcongestie is hot topic. In een notendop: er wordt steeds meer gebruik gemaakt van het elektriciteitsnet, zowel voor de levering als de teruglevering van elektriciteit. Die groei kan het elektriciteitsnet niet aan. Netbeheerders werken hard aan verzwaring van het net, maar moeten op dit moment vaak ‘nee’ verkopen aan bedrijven die een nieuwe aansluiting willen. En dat zet een rem op de energietransitie.
Zonder nieuwe aansluiting is het niet mogelijk om decentraal opgewekte energie – zoals die van een eigen zonnecentrale - terug te leveren aan het net. Dat drukt de business case voor een duurzaam energieproject. Terugleveren betekent namelijk ook een terugleververgoeding voor de stroom die je niet direct zelf kunt gebruiken. Loop je die inkomsten mis, dan wordt het lastiger om de investering terug te verdienen.
Toch zijn er binnen de beperkingen die netcongestie met zich meebrengt nog mogelijkheden om nieuwe duurzame energieprojecten én een positieve business case te realiseren. Door slim gebruik te maken van bestaande aansluitingen bijvoorbeeld. Of door ervoor te zorgen dat je de energie die je opwekt helemaal niet of maar beperkt terug gaat leveren via het elektriciteitsnet.
Onbenutte netcapaciteit
Eén van de redenen dat een nieuwe aansluiting voor duurzame energieprojecten nu steeds vaker niet wordt toegekend, is de piekbelasting die de opwek van duurzame energie met zich meebrengt. Een zonnecentrale levert veel energie op de momenten dat de zon schijnt. Een windmolen als het hard waait. Maar is het donker of windstil? Dan wordt er ook geen energie opgewekt.
De aansluitingcapaciteit die je nodig hebt, is berekend op de maximale hoeveelheid energie die de zonnecentrale of windmolen op één moment kan opwekken. Maar dit maximum wordt lang niet altijd gehaald. Laat staan dat er sprake is van een constante belasting. Dat betekent dat er een groot deel van de tijd netcapaciteit is die niet benut wordt. Netbeheerders kunnen deze capaciteit niet zomaar ‘weggeven’. Het is immers hun taak om ervoor te zorgen dat het net goed en veilig functioneert, ook op momenten van piekopwek.
Verzwaren van het net is dus zeker nodig om de groeiende elektrificatie aan te kunnen. Maar er zijn ook manieren om de bestaande netcapaciteit beter te benutten. Manieren die we nú al kunnen inzetten, in plaats van te wachten op netuitbreiding.
1. Sla opgewekte energie tijdelijk op
Batterijen kunnen een grote rol gaan spelen in het balanceren van het net. Stel: je hebt een zonnecentrale en de zon straalt overdag. Een deel van de energie die je opwek, kun je direct zelf gebruiken. Maar waarschijnlijk heb je niet alles in één keer nodig. Het overschot zou je normaalgesproken in één keer terugleveren via het net.
Met een batterij kun je dit overschot tijdelijk opslaan. Je kunt de opgeslagen elektriciteit op een later moment zelf gebruiken. Of terugleveren via het net wanneer er wel ruimte voor is. Zo kan iedereen profiteren van de schone energie die jouw centrale heeft opgewekt, zonder dat je het net overvraagt.
> Lees meer over de business case van batterijen in dit artikel: De rendabele business case van batterijen
2. Zet een dynamische vermogensregeling in
Omvormers zorgen ervoor dat de gelijkstroom die een PV-systeem opwekt, omgezet wordt in bruikbare wisselstroom. Maar deze omvormers kunnen ook een rol spelen in het regelen van de hoeveelheid stroom die aan het net wordt teruggeleverd. Met slimme software worden de omvormers zo geprogrammeerd dat ze voorkomen dat de spanning in het net te hoog wordt als er meer elektriciteit doorheen stroomt. We noemen dit een dynamische vermogensregeling: een mechanisme dat reageert op hoeveel energie het netwerk nog aankan.
Door het toepassen van een dynamisch vermogensregeling kan een netbeheerder alsnog toestemming geven voor een nieuwe aansluiting in een congestiegebied. Dat is goed nieuws voor de energietransitie. Maar ook voor de netbeheerders. Eigenaren van zonnesystemen kunnen met dynamisch terugleveren namelijk actief bijdragen aan de stabiliteit van het elektriciteitsnet.
3. Spreid het financiële risico
Het niet kunnen terugleveren van (teveel) geproduceerde stroom, heeft invloed op het rendement van de investering in een zonnecentrale. Want: zonder teruglevering ook geen terugleververgoeding. Projecten in gebieden met netcongestie worden om die reden vaak geannuleerd of uitgesteld totdat de capaciteit op het net is vergroot. Maar het verzwaren van het net is een meerjarenplan, terwijl meer duurzame opwek nu nodig is.
Door met de juiste partners een duurzaam energieproject aan te gaan, kun je het financiële risico spreiden. Bijvoorbeeld door een zonnecentrale te leasen in plaats van de investering helemaal zelf te doen. Een leaseconstructie met een vergoeding voor een deel van de opgewekte stroom zorgt ervoor dat de bouw van een energieproject alsnog gefinanceerd kan worden. Terwijl je de risico’s voor het rendement spreid.
4. Deel je aansluiting (cable pooling)
Car pooling kennen we allemaal. Maar wist je dat het ook mogelijk is om een netaansluiting te delen? Dat noem je cable pooling. Bij cable pooling wordt op één aansluiting de opwek van zon en wind gecombineerd op een kabel. Dat kan doordat de zon en de wind doorgaans complementair aan elkaar zijn. Als de zon schijnt, waait het vaak minder hard en andersom. De momenten van piekbelasting voor deze vormen van duurzame opwek liggen dus anders.
Door een zonnecentrale naast een windpark aan te leggen, kan er efficiënter gebruik worden gemaakt van de netcapaciteit. Dit is interessant in gebieden met transportschaarste waar anders geen nieuwe zonne-installaties gebouwd mogen worden. En er zit nog een financieel voordeel aan ook: ontwikkelaars van zonne- en windparken besparen op vastrecht aansluitkosten doordat ze de aansluiting delen.
5. Gebruik een directe lijn
Zit er bij jou in de buurt een ander bedrijf met een grote energievraag? Dan kun je overwegen om een directe kabelverbinding aan te leggen. Een overschot aan duurzaam opgewekte elektriciteit van jouw zonnecentrale kun je dan rechtstreeks aan de buren leveren zonder dat het centrale elektriciteitsnet daar een rol bij speelt.
In de elektriciteitswet is vastgelegd dat je zo’n directe lijn mag inzetten. Deze directe kabelverbinding mag dan alleen worden gebruikt voor het transporteren van elektriciteit rechtstreeks van de duurzame opwekinstallatie naar de afnemer. En er moet een tussenmeter worden geplaatst om de geleverde energie te kunnen afrekenen. Dit is belangrijk voor de onderlinge afrekening, maar ook een voorwaarde voor de afrekening van de SDE++ subsidie.
6. Verhandel je zelf opgewekte stroom lokaal
Zit er bij jou in de buurt een ander bedrijf met een grote energievraag, maar is een directe kabelverbinding niet mogelijk? Of wil je niet wachten op de kabel verbinding? Dan kun je via een energiemarktplaats je duurzame stroom direct verkopen met een gebruiker bij jou in de buurt. Op lokaal niveau kan de netbeheerder dan jouw opwek wegstrepen tegen het verbruik van jouw afnemer, en wordt hiermee het net ontlast.
Wat past bij jouw bedrijf?
Al met al zijn er genoeg manieren om aan de slag te gaan met het opwekken van duurzame energie. Oók in gebieden met netcongestie.
Groendus heeft verschillende experts die hiernaar kijken en per locatie een advies geven welke oplossing in jouw gebied het meest effectief is om netcongestie tegen te gaan. Voor ons is een goed werkend netwerk een belangrijke pijler voor het verder verduurzamen van de zakelijke energiemarkt. En daar hebben we allemaal baat bij.
