Energie-expert Dennis van Der Meij over de energietransitie

• We moeten af van fossiele energie en schakelen massaal over op zon en wind. 
  Maar die overgang brengt nieuwe uitdagingen met zich mee, zoals netcongestie.
• Netbeheerders grijpen in met maatregelen die bedrijven direct raken. Hoe zorg je als bedrijf dat je niet achter de feiten aanloopt?
• Het begin met inzicht: meten is weten. Door slimme keuzes te maken, kun je je energiegebruik efficiënt inrichten, kosten besparen en voor jezelf ruimte creëren binnen de bestaande energie-aansluiting.
• De toekomst ligt in flexibiliteit en samenwerking. Dennis: “Niet klagen, maar kijken naar wat wél kan. Zodra je dat inziet, verdwijnt het probleem eigenlijk vanzelf….”

Dennis: “Een grote verandering die eraan komt, draait om kolen. Vanaf 2030 zijn kolencentrales verboden. Naast dat deze keuze de CO2-uitstoot moet verminderen, is kolenstroom simpelweg ook duur, omdat CO2-uitstoot wordt belast. Ook de grootschalige subsidie op bijstook van houtachtige biomassa stopt per 2030. Logisch, want inmiddels weten we dat het niet duurzaam is om bomen van de andere kant van de wereld te verschepen en hier op te stoken.”

Een alternatieve, fossiele energiebron blijft vooralsnog nodig, vooral op momenten met weinig zon en wind. Dennis: “Als we straks zonder kolen en biomassa zitten, waar halen we dan onze elektriciteit vandaan? Het antwoord is: gas. De energiebron waar we óók vanaf willen, maar voorlopig nog even niet zonder kunnen.
Gaswinning kent ook uitdagingen. LNG (vloeibaar aardgas) komt uit verschillende delen van de wereld, maar niet altijd uit de meest ideale bronnen. “Een deel komt nog steeds uit Rusland. De VS is een grote exporteur geworden, maar het winnen van LNG daar is CO2-intensief. Vervolgens wordt het met tankers naar Europa verscheept, wat de kosten en uitstoot verder opdrijft. Mede daarom is gas duur, en als we het inzetten voor elektriciteitsproductie, stijgen ook de stroomprijzen.”

Als de wind eenmaal waait, waait het overal. Voor zon idem dito. De energieprijzen op de spotmarkt weerspiegelen daarom of er veel aanbod is van duurzaam opgewerkte energie of niet. Dit bracht Dennis op een verrassend idee.
"Ik heb zonnepanelen op het noorden liggen. Mensen verklaarden me voor gek. Totdat ze beseften dat van het voorjaar tot het najaar de zon juist vanaf het noorden opkomt. Op 21 juni, de meest optimale dag, heb ik in de ochtend al mijn eigen opgewekte zonne-energie. Bij panelen op het zuiden wek je vooral midden op de dag op, precies wanneer iedereen dat doet. En dan zie je wat er met de prijzen gebeurt."

De komende jaren komt er veel meer windenergie vanaf de Noordzee—ruim 16 GW extra in 2030. Maar Dennis ziet hier een uitdaging. De opgewekte stroom komt via hoogspanningskabels aan land, maar om deze vervolgens door het hele land te transporteren via het midden- en laagspanningsnet, lopen we tegen netcongestie aan. Het elektriciteitsnet moet worden verzwaard, en dat betekent ook dat één op de drie straten in Nederland open moet.
En dat kost niet alleen tijd, maar ook behoorlijk wat geld. Tot 2040 zo’n 195 miljard euro. Dennis: “Het punt dat ik wil maken: stroom transporteren via het openbare energienet wordt peperduur. Daarom wordt het steeds waardevoller om energie op te wekken én direct te gebruiken op je eigen locatie achter de meter.”

Dennis van der Meij 'on stage' tijdens de Inspiratiesessie in TivoliVredenburg

Een groot knelpunt voor het elektriciteitsnet is dat we massaal tegelijk energie verbruiken en opwekken en daarmee het energienet in onbalans komt. Dit dwingt netbeheerders tot actie om het energienet te ontlasten. Twee van die acties zijn:
Aansluitvoorwaarden – Netbeheerders stellen steeds vaker voorwaarden aan nieuwe aansluitingen. Bedrijven krijgen ze überhaupt niet vanwege netcongestie. Of een aansluiting mag alleen gebruikt worden binnen bepaalde tijdstippen om de belasting te verspreiden. 
Noodmaatregelen – In extreme gevallen kunnen netbeheerders ingrijpen door bijvoorbeeld windmolens tijdelijk uit te schakelen (curtailment) bij overbelasting. Dit is vooral een laatste redmiddel om het energienet in balans te houden. 

Bedrijven die niet inspelen op de veranderingen vanwege de energietransitie, riskeren straks tegen de grenzen van het energienet aan te lopen. Als ze dat niet al doen. Dennis adviseert daarom: “Maak als bedrijf nu al keuzes voor efficiëntie in je energievoorziening – om voorop te blijven lopen in plaats van achter de feiten aan.”

“Vaak heeft een bedrijf binnen de bestaande energie-aansluiting nog ruimte voor flexibiliteit, maar zonder metingen weet je dat niet,” vertelt Dennis. Een belangrijke stap is daarom de kwartierwaarden van je energiegebruik te verzamelen en pieken in je verbruik te ontdekken. Dit doe je voordat je nadenkt over de plaatsing van een batterij.   
“Slimme aanpassingen achter de meter bieden vaak genoeg uitkomst. Je hoeft niet direct op zoek naar een technologische oplossing,” legt Dennis uit. “Ik adviseerde een keer een vakantiepark om de sauna standaard tussen 17:00 en 20:00 uur te sluiten. Dit hielp om de maximale piekbelasting niet te overschrijden. Probleem opgelost.” 

Loop je tegen krapte op het energie net aan? Deze stappen kun je als eerste nemen:

1.    Check je aansluit- & transportovereenkomst om te weten hoeveel energie je mag afnemen en terugleveren.
2.    Meet je energiegebruik per kwartier met de juiste meetapparatuur. Hoe gedetailleerder, hoe beter.
3.    Analyseer je piekbelasting en ontdek hoe je met eenvoudige aanpassingen meer gaat spreiden en  daardoor overschrijdingen voorkomt.

Soms vraagt jouw situatie wél om die technologische oplossing. Bijvoorbeeld als je fors wilt groeien ondanks de netcongestie. Dan biedt een accu uitkomst. Dennis geeft ons wel een waarschuw mee: “Er is maar één veilige batterij, en dat is geen batterij. Ze hebben namelijk allemaal een risicoprofiel. Dus schakel altijd een professional partij in die je goed adviseert en de installatie regelt in overeenstemming met alle normen en regelgeving.”
 

De toekomst van onze energievoorziening vraagt om een andere manier van denken en doen. De oplossingen liggen binnen handbereik:

• Begin met inzicht – Weet precies waar en wanneer je hoeveel energie gebruikt. Zorg dus voor goede energiemeters, desnoods zelfs tussenmeters.
• Verlaag je energiebehoefte – Alles wat je niet gebruikt, hoeven we niet op te wekken, niet te transporteren en niet in te kopen.
• Los het probleem zoveel mogelijk achter de meter op – Installeer op je dak volop zonnepanelen op alle oriëntaties, en gebruik dit zoveel mogelijk zelf in plaats van te verkopen en laat accu berekeningen maken op basis van kW en kWh in plaats van alleen maar financieel.
• Maak je bedrijf flexibel– Gebruik energie op basis van prijs of beschikbaarheid. Soms is het er wél als je een halfuurtje wacht. Stuur eerst zoveel mogelijk apparaten slim aan, en buffer als laatste pas energie in warmte of elektronen, zodat je het weer kunt gebruiken.
• Werk samen – Deel je transportcapaciteit, investeer gezamenlijk in batterijen en ga eens met andere ondernemers praten over oplossingen. Je hoeft het wiel niet alleen uit te vinden. 

De laatste boodschap van Dennis is nog positief en energiek zoals hijzelf: “Niet klagen, maar kijken naar wat wél kan. Er is zoveel mogelijk! Zodra je dat inziet, verdwijnt het probleem eigenlijk vanzelf. The future looks bright!”