Zo bouw je met congestiemanagement aan een toekomstbestendig bedrijf

• Congestiemanagement voorkomt overbelasting van het stroomnet door tijdelijk minder stroom te gebruiken of terug te leveren tijdens piekmomenten.
• Zonder congestiemanagement is er geen ruimte voor nieuwe zonne- of windinstallaties, en kan het net zelfs uitvallen.
• Capaciteitsbewaking betekent binnen je vaste netafspraken blijven; congestiemanagement is tijdelijk afwijken in overleg met de netbeheerder, mét vergoeding
• Een capaciteitsbeperkend contract (CBC) is een vorm van congestiemanagement waarmee je vooraf met de netbeheerder afspraken maakt over het beperken van invoeding of afname.
• Bedrijven in een congestiegebied ontvangen een verzoek van de netbeheerder om een aanbod te doen voor flexibiliteit, uiteindelijk wordt dat verzoek een verplichting.
• Groendus helpt via de dienst ‘de NetWerker’ bij het hele proces: van analyse en onderhandelingen tot sturing en facturatie.
• Klantvoorbeelden laten zien hoe je met zonne-energie, slimme sturing en collectieve contracten verduurzaming combineert met netoptimalisatie
• Door energiesturing ontstaat meer ruimte op het stroomnet én maak je je bedrijfsvoering toekomstbestendig. Dit is een uitkomst voor bedrijven die willen groeien en verduurzamen.

Met congestiemanagement vang je de pieken op het stroomnet op zodat het niet overbelast raakt. Zonder deze maatregel is er geen ruimte voor nieuwe zonnepaneelinstallaties. In het ergste geval kan zelfs het stroomnet uitvallen. Het net moet daarom in balans blijven. Dat gebeurt door slim te sturen op momenten van afname en invoeding zodat pieken worden afgevlakt, oftewel: congestiemanagement.
In de grafiek hieronder zie je een voorbeeld van de af te vlakken pieken van een hoogspannings-/middenspanningsstation over een heel jaar.

De blauwe lijn geeft het stroomverbruik en de teruglevering aan:
•    Boven nul betekent stroomverbruik (afname).
•    Onder nul betekent teruglevering aan het net (invoeding), bijvoorbeeld zonnestroom.

De oranje lijnen zijn de grenzen van wat het net aankan. Alles daarbuiten is overbelasting en dus een risico dat voorkomen moet worden. In dit voorbeeld zie je vooral in de zomer forse pieken naar beneden door een overvloed aan zonnestroom. De grens van het stroomnet wordt zelfs meermalen overschreden. 

Dave: “In deze klantencasus komt alles samen: de wens om te verduurzamen, te groeien én bij te dragen aan een stabiel energienet. Inmiddels werken we al ruim een jaar samen met deze organisatie aan verschillende vormen van energiesturing.”

De uitgangssituatie
“De klant is sinds 2016 bezig met verduurzaming. Verspreid over meerdere locaties is inmiddels 2,8 megawatt aan zonnepanelen geïnstalleerd met een combinatie van kleine installaties en één grote centrale opweklocatie. Eén van hun locaties had structureel een overschot aan zonne-energie, terwijl een andere juist veel verbruik achter de meter had. Door deze locaties te koppelen werd de zonne-energie efficiënter benut. Inmiddels is dit uitgebreid met de inkoop van windenergie via de Groendus EnergieMarktplaats. Met deze windmatch zitten ze al op 65 procent gelijktijdigheid. Een mooie duurzame prestatie.”

Stap 1: optimaliseren van teruglevering via OpbrengstOpwekker
“Onze samenwerking begon met de ‘OpbrengstOpwekker’ waarmee we sturen op maximale opbrengst uit de eigen opwek. We stelden de omvormers zo in dat de installatie op momenten met (zeer) lage of negatieve energieprijzen automatisch minder stroom teruglevert aan het net. Zo voorkomen we ongunstige invoeding en besparen we kosten."

Stap 2: congestiemanagement met de Netwerker
“Deze klant is inmiddels ook gestart met congestiemanagement via onze dienst ‘de NetWerker’. De netbeheerder zag knelpunten op het lokale onderstation en stuurde, vanwege de aansluiting van meer dan 1 MW, een formeel verzoek om binnen drie maanden een voorstel voor flexibiliteit bij teruglevering in te dienen. De afspraken zijn inmiddels gemaakt, en de klant krijgt een dag van tevoren een seintje wanneer het nodig is om de opwek (deels) af te schakelen.”

Capaciteitsbewaking en congestiemanagement worden vaak door elkaar gehaald, maar ze betekenen beide iets anders.

Capaciteitsbewaking
Dit draait om het bewaken van de afspraken die je met de netbeheerder hebt gemaakt over je aansluiting. Je spreekt bijvoorbeeld af dat je niet meer dan een bepaald vermogen tegelijk afneemt of teruglevert. Capaciteitsbewaking zorgt ervoor dat je binnen die grenzen blijft. Riskeer je structureel buiten die grenzen te komen, dan kun je maatregelen inzetten zoals energieopslag in een batterij of het je stroomgebruik buiten de piekuren plannen. Dit helpt om het net betrouwbaar en voorspelbaar te houden.

Congestiemanagement
Bij congestiemanagement wijk je juist tijdelijk en op specifieke tijden af van je normale afspraken met de netbeheerder. Als bedrijf wek je op zo’n moment bewust minder stroom op of gebruik je minder stroom om overbelasting van het net te voorkomen en hier krijg je een vergoeding voor. 

Twee manieren waarop congestiemanagement uitgevoerd kan worden, is via: 

• een capaciteitsbeperkingscontract (CBC), en;
• een biedplichtcontract voor redispatch. In dit artikel ligt de focus op de CBC. 

In de volgende situatieschets doet de eigenaar van een grote zonne-installatie mee aan congestiemanagement. De eerste stap is het kiezen van een Congestion Service Provider (CSP), een partij die bemiddelt tussen netbeheerder en bedrijf bij congestiemanagement. Zodra die keuze is gemaakt, verloopt het proces als volgt:

• De netbeheerder monitort continu het elektriciteitsnet en signaleert wanneer de grenzen in zicht komen. Stel dat er een zonnige dag in het verschiet ligt, dan kunnen de grenzen tussen 13:00 uur en 15:00 uur bereikt worden vanwege de massale productie van zonne-energie.
• De eigenaar van de zonne-installatie ontvangt tijdig – bijvoorbeeld een dag van tevoren - een verzoek om gedurende de kritieke periode tijdelijk minder stroom terug te leveren aan het net.
• De congestieserviceprovider stuurt de energieproductie automatisch aan en zorgt dat het zonnepark op het afgesproken tijdstip minder of geen stroom produceert.
• Levert de installatie daardoor tijdelijk minder stroom? Dan ontvangt de eigenaar een vergoeding van de netbeheerder.
• Zo blijft het stroomnet stabiel én blijft het verdienmodel van de zonne-installatie overeind.

“De volgende stap voor deze klant is deelname aan een collectief groepscontract (CBC) met omliggende bedrijven. Door gezamenlijk slim te sturen op de netbelasting ontstaat er meer ruimte binnen de bestaande aansluiting. Ook de warmtetransitie speelt mee. De klant wil van het gas af en overstappen op warmtepompen. Dat is goed voor het klimaat, maar verhoogt wel de vraag naar elektriciteit.” 
"Tegelijkertijd verkennen we oplossingen zoals het verschuiven van laadtijden van elektrische voertuigen en het inzetten van batterijen. Om de juiste keuzes te kunnen maken voor energiesturing, brengen we samen in kaart wanneer het stroomgebruik piekt, waar juist ruimte zit op het net en welke momenten zich lenen voor slimme sturing. Dat vergt wat voorbereiding, maar is nodig voor verdere groei en verduurzaming."

Staat je bedrijf in een gebied met netcongestie? Dan kun je een brief, telefoontje of mail krijgen van de netbeheerder met de vraag of je op drukke momenten minder stroom kunt afnemen of terugleveren. 

Wat nu nog als een vriendelijk verzoek klinkt, kan al snel een verplichting worden en zelfs een boete krijgen als je niet op tijd reageert. Dit zijn de termijnen:

• 3 maanden voor het aanbieden van flexibiliteit op teruglevering (zoals bij zonnepanelen).
• 6 maanden voor afnameflexibiliteit (bijvoorbeeld bij industriële installaties).

Voor zonne-installaties is zo’n aanbod vaak snel geregeld. Maar voor een windmolen of afnameproces ligt dat ingewikkelder. Een windmolen zet je niet zomaar uit en veel industriële processen zijn niet volledig flexibel. Onderwerpen waarover je op zo’n moment beslissingen moet nemen zijn: 

• Welke installaties zijn flexibel inzetbaar?
• Wat is een eerlijke vergoeding?
• Wie is er aansprakelijk als er iets misgaat bij de aansturing?

Youri: “De vergoedingen voor het beperken van invoeding zijn inmiddels redelijk gangbaar. Voor flexibiliteit in de afname zijn de kaders nog volop in ontwikkeling waardoor na een eerste aanbod vaak nog een periode van onderhandelingen met de netbeheerder komt. Hoe snel je met congestiemanagement aan de slag kunt verschilt daardoor enorm. Bij zonnepanelen is het vaak binnen één à twee weken geregeld. Bij complexe afnameprocessen duurt het al gauw zes maanden. En soms is zelfs dat niet genoeg.”
Zijn de afspraken rond, dan moeten de installaties bij het bedrijf stuurbaar gemaakt worden. Simpele installaties stuurbaar maken duurt maximaal vier weken. Maar voor complexere installaties is meer tijd nodig. 

Youri: “Een goed voorbeeld van congestiemanagement is ons eigen zonnepark Jenniskens in Limburg. Netbeheerder Enexis vroeg ons om hier actief bij te dragen aan het oplossen van netcongestie.”
“We konden snel schakelen, omdat het om een zonne-installatie ging en we de kaders en vergoedingen inmiddels goed kennen”, vertelt Youri. “Binnen drie weken lag er een contract op tafel. Het gaat om een zogeheten capaciteitsbeperkend contract. Dat houdt in: de netbeheerder geeft één dag van tevoren aan binnen welk tijdsvenster we de productie van het zonnepark tijdelijk of volledig moeten afschakelen. Wij voeren die sturing uit en zorgen achteraf voor de vergoeding.”
“Die vergoeding is vaak naast kostendekkend ook aantrekkelijk. Daarom doen we hier als Groendus graag aan mee: we helpen de netbeheerder, ondersteunen de stabiliteit van het net én creëren een extra verdienmodel met het zonnepark.”