Netcongestie: vloek én zegen voor de energietransitie

Als makelaar in kennis, netwerk en middelen volgt Maarten de Vries de innovaties in de energiesector op de voet. Vanuit de TKI Urban Energy – een stichting die opereert onder de vlag van de Topsector Energie – jaagt hij deze innovaties aan. De inzet: een CO2-vrije gebouwde omgeving in 2050. De overtuiging: we halen de doelen uit het Klimaatakkoord sneller, betaalbaarder en met minder weerstand door innovatie.

Volgens De Vries begint Nederland eindelijk op stoom te komen in de energietransitie. “Een paar jaar geleden waren we op Europees niveau nog het slechtste jongetje van de klas. Nu hebben we de hoogste zonnepanelendichtheid van Europa per inwoner. Dat past echt bij de Nederlandse ondernemende mentaliteit. Maar er ontstaat ook groeipijn. De netten kunnen het niet meer aan. Dat vraagt om de inzet van slimme energiediensten. Dit wordt een steeds belangrijker innovatiethema.

“We zien in ons netwerk van innovatoren veel focus op technologie” vertelt Maarten. “Maar technologie is intussen niet meer de grootste bottleneck. We moeten nu juist zorgen dat al die nieuwe oplossingen richting de markt kunnen gaan. Daar is een veel bredere blik op innovatie voor nodig.”

De Vries doelt onder andere op sociaal-organisatorische vraagstukken. “Technisch kunnen we een hoop. Maar hoe ga je om met rechten en plichten, met zekerheden en risico’s? We moeten ervoor zorgen dat men elkaar gaat vertrouwen en echt samen gaat optrekken in het nieuwe energiesysteem. Dat zal bepalen of techniek wel of niet gaat vliegen.”

Maarten de Vries -Programmamanager, TKI Urban Energy

Een veelbesproken oplossingsrichting voor het energiesysteem van de toekomst zijn de Energy Hubs, Smart Grids of de Energy Communities. Een exacte definitie vindt Maarten lastig om te geven. “Dit zijn vrij brede termen die iedereen op een andere manier gebruikt. Maar de rode draad is dat meerdere partijen op een fysieke plek samen iets doen met bijvoorbeeld duurzame opwek, slimme aansturing van hun verbruik of het verdelen van beschikbare energie. Belangrijk is vooral dat zij daar op een collectieve manier mee omgaan.”

Een Energy Hub is dus een rekbaar begrip. Het kan wat Maarten betreft gaan over grote industriële hubs. Maar ook over een kleine hub op het gebied van laadinfrastructuur. Of burgers die zich verenigen in een woonwijk. “Dat is de kracht en de zwakte van die term in één. Maar de verschillende elementen: sturing, collectief, vraag en aanbod - dat zit in mijn recept van een Energy Hub.”

Op bedrijventerreinen is er veel aandacht voor het fenomeen Energy Hub. Juist omdat hier vaak sprake van netcongestie is. De Vries: “Het stroomnet zit er vol, partijen kunnen geen nieuwe aansluiting krijgen of hun bestaande aansluiting uitbreiden. Dus de vraag naar creatieve, innovatieve oplossingen om toch uit te breiden is er groot. Zo’n afgebakende locatie leent zich er goed voor om de beschikbare capaciteit te verdelen. Het gaat daarbij niet eens om welke techniek je gebruikt, maar om hoe je dat organiseert. Bekijk samen: hoeveel energie wekken we op, hoe stemmen we onze energievraag daar op af, kunnen we de overschotten van de één toedelen aan de ander?” Maarten onderkent dat netcongestie een grote rem zet op de energietransitie. Maar volgens hem zorgt het er ook voor dat er aandacht komt voor de slimme technische mogelijkheden. Innovaties die er al jaren waren, worden nu versneld geïmplementeerd. “Jarenlang was dit vakgebied het domein van techneuten en onderzoekers die dingen ontwikkelden waar niemand nog behoefte aan had. Maar nu is die behoefte er ineens wel.”

“Bovendien” stelt Maarten “is het belangrijk om te beseffen dat we al die slimme dingen niet alleen doen omdat de netten vol zitten. Uiteindelijk leidt het ook tot een veel betaalbaarder energiesysteem. Als we een switch maken naar het gebruiken van energie wanneer die goedkoop en beschikbaar is, ben je veel concurrerender dan wanneer je op de huidige manier doorgaat. Energieprijzen gaan in de toekomst weer fluctueren. Netcongestie helpt enorm om aandacht te vragen voor slim energieverbruik. En het draagt sterk bij aan de realisatie dat energiemanagement geen sluimerpost vormt. Slim energie verbruiken is een serieus onderdeel van je bedrijfsvoering en gaat een grote invloed krijgen op jouw concurrerend vermogen.”