Hoge prijzen. Slinkende voorraden. Ingewikkelde geopolitieke verhoudingen. En natuurlijk: vervuilende CO2 uitstoot en gevaarlijke lekken bij winning en transport. Aardgas als energiebron wordt steeds minder aantrekkelijk. De urgentie om gas te besparen is dan ook enorm. Is elektrificatie het antwoord? Ja! Maar wel met een grote kanttekening…
Van het gas af
Jarenlang werd aardgas gezien als een ‘schone’ brandstof. Van alle fossiele energiebronnen komt er bij de verbranding van aardgas namelijk relatief het minste CO2 vrij. Ter vergelijking: bij de verbranding van steenkool komt twee keer meer CO2 vrij. Maar dat aardgas de minst slechte keuze is van de fossiele brandstoffen, betekent allerminst dat het een duurzame keuze is. Helemaal nu blijkt dat het lekken van aardgas bij de winning en transport ervan veel vaker voorkomt dan gedacht. Wanneer dat gebeurt, komt er methaan rechtstreeks in de atmosfeer. En methaan is als broeikasgas tot wel 80 keer schadelijker dan CO2.
Wanneer het over verduurzamen van energiegebruik gaat, wordt daarom al snel geroepen dat we van het gas af moeten. De urgentie hiervan is nog groter geworden sinds Rusland de gaskraan aan het dichtdraaien is en onze gasvoorraden in rap tempo slinken. De logische oplossing: we moeten ons gasverbruik drastisch verminderen. Zo snel mogelijk.
Gas als energiebron voor elektriciteit
De bekendste toepassingen voor aardgas in ons dagelijks leven gaan over verwarmen. Het verwarmen van gebouwen, koken, douchen. Zo’n beetje heel Nederland is hiervoor aangesloten op het transportnet voor gas. En veel mensen denken daarom ook bij het besparen van gas aan deze toepassingen. We douchen korter en we zetten de verwarming een graadje lager. Of we zoeken naar elektrische alternatieven zoals een inductiekookplaat of een elektrische warmtepomp. Want we relateren gas niet direct aan ons elektriciteitsverbruik.
De elektrificatie van processen is een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Maar elektrificeren staat niet automatisch gelijk aan verduurzamen. Want hoewel elektriciteit weldegelijk schoon opgewekt kan worden, betekent het niet dat dat standaard gebeurt. Nog altijd 63% van de elektriciteit die we produceren in Nederland wordt opgewekt met fossiele brandstoffen. Het verminderen van gasgebruik gaat dus niet alleen om de bekende toepassingen. Het gaat juist ook over slim omgaan met elektriciteit.
Meer duurzaam opwekken en gelijktijdig verbruiken
Nu de prijzen van gas almaar stijgen, zien we een daling van het gebruik ervan voor de opwek van elektriciteit. Maar het is nog altijd goed voor bijna de helft van de totale productie. Bovendien wordt het enerzijds gecompenseerd door een stijgend aandeel hernieuwbare elektriciteit. Dat is goed nieuws. Maar er wordt ook steeds vaker teruggegrepen op kolen. En dat is uiteraard helemaal geen goed nieuws voor het milieu.
Opwek elektriciteit naar energiebron in Nederland (Bron: CBS)
Elektrificatie is dus zeker onderdeel van de oplossing voor het verminderen van ons gasverbruik. Maar dit moet hand in hand gaan met meer duurzame opwek in eigen land. Meer zonnecentrales. Meer windmolens. Kortom: we moeten op grote schaal investeren in de aanleg van duurzame energieprojecten.
Bovendien is het essentieel om te kijken naar de momenten waarop we duurzaam opgewekte energie verbruiken. Heb je bijvoorbeeld een eigen zonnecentrale, zorg dan dat je zoveel mogelijk streeft naar gelijktijdigheid in verbruik. Waarom dat zo belangrijk is? Omdat je dan zo min mogelijk hoeft aan te vullen met elektriciteit die je inkoopt. Want wanneer je het inkoopt, is de kans dus groot dat er bij de productie ervan alsnog gas aan te pas kwam. Zelfs als je in de veronderstelling bent dat je groene stroom koopt.
Resumerend: Ja, we moeten van het gas af. Ja, daarvoor is elektrificatie essentieel. Maar nee, elektrificeren is geen synoniem voor verduurzamen. De essentie blijft simpelweg dat we op weg moeten naar 100% duurzame opwek en gelijktijdigheid in verbruik.
