Het eerste aandachtspunt dat Peter aanstipt waardoor netbeheerders nu tegen problemen aanlopen, was hun jarenlange focus. Deze lag op het zo efficiënt mogelijk beheren van het energienet, met zo min mogelijk financiële uitgaven. Hun rol beperkte zich voornamelijk tot het reageren op marktontwikkelingen. Peter: "Dit was niet de ideale voorbereiding op een energietransitie, waarbij de plaatsing van zonnepanelen en laadpalen veel sneller gaat dan het tempo waarin netbeheerders het net kunnen uitbreiden." Hij geeft eerlijk toe dat hij de problemen al vroeg zag aankomen, maar merkt op: "Het was destijds lastig om aan te kaarten dat er geïnvesteerd moest worden door netbeheerders met het oog op de toekomst." Soms koos Peter wél voor die investering door bijvoorbeeld de plaatsing van bredere elektriciteitskabels dan op dat moment nodig was. Maar dit had wel een gevolg: Liander kreeg het label ‘inefficiënt’.
“Natuurlijk hebben we veel te weinig gedaan.” Voormalig CEO Alliander, Peter Molengraaf, openhartig over netcongestie
Had je de huidige problemen met netcongestie niet kunnen voorzien? Deze vraag krijgt Peter Molengraaf, voormalig CEO van netbeheerder Alliander en tegenwoordig boegbeeld van Topsector Energie, regelmatig gesteld. Tijdens een recente inspiratiesessie van Groendus over netcongestie gaf hij hierop een uitgebreid antwoord, met als eerste reactie: "Natuurlijk hebben we veel te weinig gedaan." De redenen, die hij tijdens zijn presentatie uiteenzette, worden hieronder uitgelicht.
Peter Molengraaf is voorzitter bij branchevereniging Holland Solar en boegbeeld van de Topsector Energie. Hij heeft jarenlange ervaring in de energiesector, onder andere als CEO bij netwerkbedrijf Alliander. Als geen ander weet hij wat de energietransitie nodig heeft om te slagen: méér opwek en méér flexibiliteit.
Peter heeft een inspirerend vergezicht over het toekomstige energiesysteem gegeven. En hij heeft direct de koppeling gemaakt met wat we allemaal nú kunnen doen om die toekomst bereikbaar te maken.
De oude koers: efficiënt en voordelig
Ontbrekende spelregels en heersende onduidelijkheid
Het tweede aandachtspunt van Peter was de heersende onduidelijkheid over de netcongestiemarkt. Voordat een bedrijf bereid is te investeren in maatregelen tegen netcongestie of productiebeperkingen invoert, wil het kunnen inschatten wat nodig is en of er geld mee te verdienen valt.” Helaas ontbrak lange tijd deze duidelijkheid, waardoor bedrijven moeilijk te motiveren waren voor dit soort investeringen.
Onduidelijkheid speelde ook aan de kant van de netbeheerders. Specifieke details zoals duur, timing en locatie van netcongestie hadden ook zij niet. Bovendien speelde wet- en regelgeving een rol. Enkele jaren geleden was er bijvoorbeeld nog slechts één bedrijf dat het energienet overbelastte. Je zou verwachten dat dit ene bedrijf verzocht werd om het energieverbruik te minderen, maar er speelden teveel vragen. Peter: ‘Mag een netbeheerder zomaar ingrijpen bij dat ene bedrijf? En hoe ziet het bijbehorende contract er dan uit? Bestaande wetgeving en codes maakten het lastig om dit soort voor de hand liggende maatregelen zomaar toe te passen.”
“Inmiddels begint de markt voor netcongestie zich te ontwikkelen,” geeft Peter aan, mede dankzij toenemende duidelijkheid en de introductie van capaciteitsbeperkende contracten.
Wanneer verzwaring van het net niet snel genoeg gaat
Peter beschouwt de gezamenlijke aanpak van netcongestie door het bedrijfsleven als 'een vve voor ondernemers'. "We zijn niet gewend om samen capaciteitscontracten op te stellen en het delen van capaciteit vinden we spannend. Iedere ondernemer heeft zijn eigen deadlines en verplichtingen naar klanten," legt Peter uit. Ondanks deze uitdagingen is hij ervan overtuigd dat netcongestie overwonnen kan worden als bedrijven deze stap durven te zetten. “100 jaar geleden ging de stroomvoorziening er hetzelfde aan toe met wijkcentrales. Als de capaciteit daarvan overschreden werd, was er even geen stroom.”
Voor de aanpak van netcongestie benadrukt Peter dat er behoefte is aan duidelijkere regels, betere toegang tot data, meer inzicht en transparantie. Hij onderstreept ook het belang van meer flexibiliteit voor netbeheerders: "Ik geloof dat het harnas waarin netbeheerders opereren niet past bij de huidige uitdagingen. We moeten hen meer ruimte gunnen door in alle openheid data te delen en contracten te sluiten.”
"Wat ook nodig is, is dat bedrijven exact weten wat hun capaciteitsvraag is en wanneer pieken optreden, want een kleine piek is al genoeg om het systeem te overbelasten.” Soms blijkt die piek eenvoudig weg te nemen bij de ondernemer zelf. Daarna is het slim sturen van energiestromen een optie, en het delen van elektriciteit met buren. “Zo keken we nooit eerder naar onze energievoorziening, omdat het niet nodig was,” zegt Peter. “Maar kijken we nu wel zo dan kan er heel veel.” Zolang netbeheerders maar transparant maken hoe vaak en wanneer netcongestie zich voordoet. Peter concludeert: “Als we het honderd jaar geleden konden, dan kunnen we dat nu zeker.”
Netcongestie is een landelijk probleem dat blijft toenemen terwijl de energietransitie in hoog tempo doorgaat. Netbeheerders hebben er een flinke uitdaging aan. Wil jij groeien met je bedrijf of verduurzamen, maar houdt netcongestie je tegen? Kijk eens naar slimme energiesturing. Door je energiestromen op elkaar af te stemmen, van zonnepanelen tot aan elektrische bedrijfswagens en flexibele bedrijfsapparatuur, is er voor jouw bedrijf straks wellicht meer ruimte op het energienet. Bekijk meer informatie over Groendus energiesturing.
