Energiesturing in de praktijk: 5 voorbeelden

Energiesturing stelt bedrijven in staat om energiestromen optimaal in te zetten. De inzet van apparatuur die energie verbruiken (zoals pompen, laders, ovens en e-boilers) en apparatuur die energie opwekken en opslaan (zoals batterijen, warmtebuffers en zonnepanelen) wordt op elkaar afgestemd. Deze aansturing houdt rekening met verschillende parameters zoals de beschikbare hoeveelheid schone energie en de op dat moment geldende stroomtarieven op de dagmarkten.

Groendus heeft een eigen platform voor energiesturing: Groendus Energiesturing. Het is gebaseerd op de nieuwste generatie Internet of Things (IoT) technologie en biedt organisaties de mogelijkheid te verduurzamen en diepgaand inzicht in en controle over hun energiestromen en energiekosten te krijgen. Meer weten? Bekijk onze pagina over energiesturing.

Louis zet ons aan het begin van het interview direct op scherp: "Een bedrijf moet eerst de basis op orde hebben om energiesturing in de praktijk te brengen." Wij zijn benieuwd, wat is die basis dan?

"Het begint allemaal met inzicht krijgen in je energieprofiel. Breng alles in kaart: je verbruik, je opwek, wat de piekmomenten in je verbruik zijn, enzovoorts. Een handeling waar wij je natuurlijk bij kunnen helpen. En hoe zit het met je aansluiting? Ga je zo nu en dan over de aansluitcapaciteit heen? En ook: welke assets gebruiken veel energie en welke kunnen we flexibel voor sturing inzetten?"

"Wil je uiteindelijk concrete stappen nemen in energiesturing stel jezelf dan eerst een belangrijke vraag: waarom wil ik starten met energiesturing? Er zijn uiteenlopende redenen, die elk tot een specifieke vorm van sturing leiden." Dit komt duidelijk naar voren in de vijf voorbeelden die Louis ons geeft. Iedere organisatie of samenwerking blijkt zijn eigen redenen te hebben om met energiesturing aan de slag te gaan.

Het eerste voorbeeld van energiesturing dat Louis ons geeft, is dat van Arvato Bertelsmann. Op het dak van deze logistieke dienstverlener liggen nu al meer dan 27.000 zonnepanelen. Goed voor een opwek van 10.000 MWh per jaar en een belangrijke duurzame investering. Louis: "Voor de aandeelhouders en toeleveranciers is het van belang dat ze stappen maken naar net zero. Daarom wil het bedrijf toe naar een verduurzaming van de energievoorziening door bijna zeventig procent van hun energieverbruik af te dekken door zon- en windenergie. Hiervoor installeren ze nog eens zes megawatt aan zonnepanelen erbij. Voor deze eigen opwek weet Arvato straks altijd de exacte prijs en dit levert twee aanzienlijke voordelen op: een enorme sprong voorwaarts in duurzaamheid én in onafhankelijkheid."

Energiesturing via een accu en warmte/koude installatie

Voor de energiesturing gaat Arvato twee slimme methoden toepassen. Louis: "Ze hebben gekozen voor energieopslag met een batterij die 6 megawattuur stroom kan opslaan tijdens piekmomenten. In de avonduren gebruiken ze die stroom om bijvoorbeeld de elektrische voertuigen op te laden."

Ook wordt een warmte/koude installaties ingezet. "Als ze in het weekend met zonne-energie de hallen verwarmen, kunnen ze de hallen als temperatuurbuffer gebruiken en de temperatuur langzaam van 19 naar 16 graden laten zakken en daarmee zingen ze het drie dagen uit. Op woensdag verwarmen ze dan bijvoorbeeld de panden weer."

Voor een groot stadion in de randstad is duurzaamheid een essentieel onderdeel van de toekomstplannen. Louis licht toe: "Evenementen en sportwedstrijden wil het stadion zoveel mogelijk van groene stroom voorzien. Daarom plaatsen we naast de bestaande batterij van drie megawattuur die in het stadion staat, een nieuwe accu van vijfeneenhalf megawattuur. En het leuke is, via de Energiemarktplaats van Groendus voorziet een nabijgelegen windmolen het stadion ook van stroom."

Een goede businesscase blijft belangrijk

Maar het moet natuurlijk ook financieel kloppen. "Duurzaamheid is belangrijk, maar er moet wel een goede businesscase zijn," vervolgt Louis. "De batterij-installatie kunnen we daarom ook inzetten op de onbalansmarkt waardoor het financiële plaatje voor het stadion rond kan zijn."

Louis wijst ons op een opvallend verschijnsel in 2023: "Op vijftien verschillende dagen hadden we zes uur of langer negatieve energieprijzen. In totaal was er voor 371 uur aan negatieve prijzen en in essentie meer duurzame energie dan nodig. Als we duurzame energie ook financieel aantrekkelijk willen houden, is dit een uitdaging." Ook voor Groendus zelf, die samen met ingenieursbureau Sweco zonnepark de Bavelse Berg opende. Het zonnepark heeft een vermogen van ruim 37 megawattpiek en levert naar verwachting jaarlijks groene stroom voor meer dan 10.000 huishoudens. Aan het financiële plaatje wordt mede gedacht door ‘curtailing’ toe te passen en de onbalansmarkt in te zetten.

"We proberen de energieprijs voor de komende vijftien minuten te voorspellen. Als de prijzen negatief dreigen te worden, passen we curtailing toe. Dit betekent dat we de opwek van de energie-installatie verminderen. Maar niet naar nul, want er is altijd wel een verbruiker die de stroom op dat moment goed kan gebruiken. We stemmen de opwek af op het verbruik en de rest wordt verkocht via de onbalansmarkt. Dit vormt een extra verdienmodel dat de investeringen in de verduurzaming financiert. Uiteindelijk moeten we zorgen dat we het verbruik meer gaan afstemmen op de beschikbaarheid van duurzame energie, en daarmee het curtailen van zonne- en windinstallaties overbodig maken."

Een typische catch-22 situatie: geconfronteerd worden met netcongestie waardoor uitbreiding van de aansluitcapaciteit niet mogelijk is, en tegelijkertijd het risico lopen op een boete door het overschrijven van die aansluitcapaciteit. "Het energieprofiel van een van onze klanten liet zien dat het energieverbruik in de zomer meermalen de aansluitcapaciteit zou overschrijden. Dat was een probleem, vooral als je koelvrieshuizen hebt waarin zeer waardevolle en temperatuurgevoelige apparatuur in opslag ligt, die beschadigd kan raken bij te hoge temperaturen in de zomermaanden. De opslagruimten zijn daarom voorzien van goede koelinstallaties. Daarnaast moesten ze op warme dagen óók de kantoren voor personeel comfortabel houden."

"Als oplossing plaatsten we vijf batterijen. Deze zorgden ervoor dat alles door kon gaan: de airco's en de koelhuizen. Dit was een tijdelijke oplossing. Maar we weten dat dit probleem zich weer zal voordoen en extra aansluitcapaciteit er voorlopig niet in zit. We onderzoeken nu of het haalbaar is om een permanente batterij te installeren, die we ook kunnen inzetten op bijvoorbeeld de onbalansmarkt of om andere flexibele assets aan te sturen."

Nederland telt 3800 bedrijventerreinen en vaak kampen deze met netcongestie. Een van de oorzaken zit hem in de ongelijke verdeling van aansluitcapaciteit. Sommige bedrijven hebben meer capaciteit dan ze gebruiken en andere komen juist tekort. Terwijl prima aan de vraag kan worden voldoen als je alle capaciteiten bij elkaar optelt. Dit kan slimmer. Met een groeps-transportovereenkomst (groeps-TO) die een Energy Hub mogelijk maakt.

"Kijk naar een bedrijventerrein in Brabant," vertelt Louis. "Voor een Energy hub maakten we daar een analyse op het energieverbruik van acht geselecteerde bedrijven die mee wilden doen. Zowel bedrijven met capaciteitsproblemen als bedrijven die hun capaciteit beter wilden benutten. Samen bleek er voldoende ruimte te zijn, niet alleen voor de huidige vraag maar ook voor groei. Werk aan de winkel dus. Dit houdt in: kijken hoeveel energie wordt opgewekt, hoe de energievraag daarop afgestemd kan worden en of het overschot van de één toebedeeld kan worden aan de ander."

"De netbeheerder zal voor de groeps-TO uiteraard niet de volledige gecontracteerde capaciteit vrijgeven, hij zal een afslag toepassen. Maar zelfs met een afslag is er gezamenlijk nog steeds genoeg aansluitcapaciteit beschikbaar voor groei."

"Bij elke netbeheerder loopt nu een pilot met een groeps-TO voor een bedrijventerrein," vertelt Louis. Vanaf medio 2024 komen er waarschijnlijk standaard template contracten en kunnen bedrijventerreinen echt grote stappen nemen. "Maar daarvoor moeten ze nu al actie ondernemen," waarschuwt Louis. Met daarbij de toevoeging: "Zo’n groeps-TO vraagt om een goede samenwerking. Het wordt alleen een succes als je dit samen aanpakt met buren, de gemeente, de parkbeheerder en de netbeheerder."