Curtailment: wat is het en hoe pas je het toe?

Curtailment betekent letterlijk inperken of inkorten. En dat is ook precies wat deze maatregel inhoudt. Curtailment is een techniek waarmee je de hoeveelheid energie die zonnecentrales en windmolens produceren tijdelijk beperkt. Je produceert dan dus even wat minder groene stroom. Dat lijkt niet logisch, want we willen natuurlijk juist zoveel mogelijk groene stroom produceren met z’n allen. Toch helpt deze maatregel om het energienet in balans te houden.

Er zijn twee belangrijke redenen om curtailment toe te passen. Lokaal wil je overbelasting van het elektriciteitsnetwerk (netcongestie) voorkomen én daarnaast kun je met curtailment er ook voor zorgen dat bedrijven meer opbrengst krijgen uit hun zonne- of windparken.

Netcongestie

Laten we eerst kijken naar netcongestie. Want we kunnen er tegenwoordig niet meer omheen: het elektriciteitsnetwerk raakt vol. Zeker op hele zonnige dagen of dagen met veel wind wekken we met z’n allen meer stroom op dan we verbruiken. Zonnecentrales en windturbines kunnen de opgewekte energie dan niet veilig kwijt op het net.

Deze drukte op het elektriciteitsnet kun je vergelijken met file op de snelweg: als er te veel auto’s zijn, loopt alles vast en kunnen er geen auto’s bij. Dat is ook het gevolg van netcongestie. Is er in jouw gebied een gebrek aan capaciteit? Dan mogen er geen nieuwe aansluitingen meer bij. En dat is zonde, want we willen juist met z’n allen zoveel mogelijk nieuwe duurzame projecten realiseren!

Wat zijn de voordelen van curtailment bij netcongestie voor mijn bedrijf?

Om overbelasting van het energienet te voorkomen, kun je curtailment toepassen. Door bijvoorbeeld voordat je een aansluiting krijgt afspraken te maken met netbeheerders dat je de hoogste pieken in opwek curtailt. Vergelijk het maar weer met die overvolle snelweg: stel dat een vierbaanssnelweg het hele jaar door breed genoeg is voor het verkeer. Maar tijdens de vakantiedrukte in augustus heb je eigenlijk een vijfde baan nodig. Dan spreken we af met de wegbeheerder (in ons geval de netbeheerder), dat we in augustus al die auto’s op de vijfde baan weigeren, zodat vier banen toch genoeg is. Daardoor heb je een kleinere aansluiting nodig en kun je ondanks netcongestie mogelijk tóch een aansluiting krijgen voor jouw zonproject in een gebied waar dat vanwege netcongestie eigenlijk niet mogelijk was. Zo’n afspraak noemen we een Capaciteitsbeperkend Contract (CBC).

Financiële optimalisatie

Een ander doel van curtailment is het optimaliseren van inkomsten van investeerders in groene energie. Zo blijft investeren in groene energie rendabel. Als er op hele zonnige dagen of momenten een stroomoverschot is op de markt, wordt stroom steeds goedkoper. Bedrijven moeten dan soms zelfs betalen om stroom te mogen terugleveren aan het net. Dat maakt het financieel minder aantrekkelijk om in groene energie te investeren en dat is precies wat je wilt voorkomen.

Wat zijn de financiële voordelen van curtailment voor mijn bedrijf?

Door het weerbericht in de gaten te houden, kunnen we een overschot aan zonne-energie voorspellen. Pas je op die momenten curtailment toe, dan kun je ervoor zorgen dat opwekkers niet te maken krijgen met negatieve stroomprijzen op de EPEX-markt. Daarnaast kijken we naar het actuele stroomoverschot en -tekort op de dag zelf. Door op het juiste moment – momenten met een groot overschot in de markt - te curtailen, kun je extra financieel voordeel behalen op de onbalansmarkt. Zo wordt groene stroom opwekken door curtailment extra rendabel!

Maar betekent curtailment dan niet ook dat je minder groene stroom kunt produceren en dus inkomsten verliest? Gelukkig niet! Die piekmomenten waarbij je curtailment toepast, komen maar een paar keer per jaar voor. Je hoeft je energieproductie dus maar af en toe aan te passen. Het verlies aan inkomsten op die paar momenten weegt niet op tegen de mogelijke negatieve stroomprijzen die je moet betalen als je wél te veel energie produceert.

En de voordelen voor ons allemaal?

Met curtailment zorgen we er dus voor dat de business case voor bedrijven die groene stroom opwekken goed blijft. Ze hebben minder last van netcongestie en hun stroom levert meer op. Daardoor blijft het aantrekkelijk voor ondernemers om zonneparken of windparken te realiseren. En daarmee geven we weer samen een positieve impuls aan de energietransitie.

Waarom slaan we het stroomoverschot eigenlijk niet op?

Het lijkt zonde om juist op dagen dat je veel stroom op kunt wekken, je windturbines of zonnepanelen te beperken. Je vraagt je misschien af: kunnen we de overtollige stroom niet beter opslaan? Dan kunnen we die op een later moment weer gebruiken.

Dat zou inderdaad een ideale oplossing zijn. Maar voor veel bedrijven is de investering voor grootschalige energieopslag op dit moment nog erg hoog. Sommige bedrijven gebruiken grote batterijen om stroomoverschot op te slaan voor later gebruik. Maar voor de meeste ondernemers is de investering in die superbatterijen op het moment nog groter dan de winst. Groendus plaatst dit soort batterijen wel al, maar daarnaast passen we curtailment toe. Curtailment is namelijk eenvoudiger, goedkoper en veel flexibeler. Je kunt het precies toepassen wanneer het nodig is en ook weer stoppen als het niet meer nodig is.

Of moeten we gewoon minder zonneparken bouwen?

Als we energie nog niet rendabel kunnen opslaan, moeten we dan niet gewoon stoppen met het aanleggen van zonne- en windparken? Dan hoeven we ook geen maatregelen te nemen op piekmomenten.

Dat hoeft gelukkig niet! Want dat remt juist weer de verdere ontwikkeling van de energietransitie. We willen uiteindelijk dat alle energie die we nodig hebben groen wordt opgewekt. Maar we hebben wel tijd nodig om het moment van opwek en verbruik van stroom beter in balans te brengen. Tot die tijd is curtailment een hele goede oplossing om het vraag en aanbod beter te verdelen op een manier die het energienet niet overbelast.

Nog een optie: sluit een PPA af

Wist je dat je ook een PPA (een Power Purchase Agreement) kunt afsluiten om met hoge prijszekerheid groene stroom in te slaan en zo prijsrisico’s van de markt weg te nemen? Een PPA is een overeenkomst tussen een groene energieproducent en een partij die deze energie afneemt. In zo’n overeenkomst staan allerlei afspraken: hoeveel stroom neem je bijvoorbeeld af? En tegen welke prijs? Zo’n PPA sluit je vaak voor langere tijd af, bijvoorbeeld voor 10 of 15 jaar. Op die manier heb je als bedrijf minder last van schommelende energieprijzen.

Je weet nu waarom curtailment zo belangrijk is. Maar hoe werkt het eigenlijk? Er zijn verschillende manieren waarop je curtailment toe kunt passen.

Curtailmentafspraken vooraf

Wil jij een wind- of zonnepark vestigen op een locatie waar netcongestie is? Dan is de kans groot dat je geen aansluiting krijgt van de netbeheerder. Dat kun je dus oplossen met het capaciteitsbeperkend contract (een CBC) met je netbeheerder, dat we net al bespraken. In dat contract spreek je af dat je tijdens een bepaalde periode van de dag of in het jaar (dat zijn vaak piekmomenten) een lagere capaciteit krijgt toegewezen. Alle opwek boven die capaciteit curtail je. Op die momenten zorg jij er met curtailment voor dat je ook minder capaciteit nodig hebt. Zo kun jij toch een aansluiting krijgen in een gebied met netcongestie.

Curtailment op het moment zelf

Pas je curtailment toe om negatieve energieprijzen te voorkomen, dan doe je dat door real-time slim in te spelen op de energiemarkt met curtailment. Verwacht je negatieve stroomprijzen? Dan schakel je (een gedeelte van) je productie uit. Je kunt natuurlijk zelf curtailment toepassen voor je eigen installatie. Maar het is nog veel makkelijker om Groendus dit voor jou te laten doen. Daarom ontwikkelden wij de OpbrengstOpwekker.

Hoe werkt de OpbrengstOpwekker?

Met de OpbrengstOpwekker helpen wij jou de inkomsten van je duurzame installatie veilig te stellen voor de grillen van de energiemarkt.

Stap 1: Vaste afnemers voor jouw energie

Met slimme algoritmes koppelt de Energiemarktplaats jouw opwek aan één of meerdere afnemers. Hierbij gaan we voor een zo hoog mogelijke gelijktijdigheidsscore. Uiteraard kies je zelf welke afnemer(s) je accepteert, tegen welke prijs en looptijd. Je hebt dus volledig de regie in handen.

Zo’n PPA betekent dat je voor een groter deel van je energieproductie geen curtailment hoeft toe te passen. Je weet namelijk al van tevoren wie jouw stroom afneemt voor welke prijs. De kans op negatieve stroomprijzen wordt dus veel kleiner!

Stap 2: Slim sturen op de EPEX-markt (dat doen wij voor je!)

Met de stroom die je overhoudt, sturen we slim en passen we curtailment toe. Groendus verkoopt jouw stroom via de dagvooruit-markt (EPEX). Op die markt ontstaan soms negatieve prijzen, dus dat houden we heel goed in de gaten voor je.

Iedere middag om 12 uur worden hier de stroomprijzen vastgesteld voor de dag erna. Dat gebeurt op basis van het verbruik dat alle spelers op deze markt van tevoren aangeven. Doe je alles zelf? Dan is het heel belangrijk dat je bepaalt wanneer je je zonnecentrale uit gaat zetten, vóór je je verbruik doorgeeft aan de veiling. Zie je dat er negatieve prijzen aankomen en zet je dan pas je zonnecentrale uit? Dan krijg je een boete, omdat je niet levert wat je hebt aangegeven.

Stap 3: Geld verdienen op de onbalansmarkt

Op de EPEX-markt worden de prijzen vastgelegd voor de 24 uur erna. Op de onbalansmarkt fluctueren de prijzen nog sterker: zelfs per kwartier. Op deze markt wordt stroom afgerekend door opwekkers en verbruikers die meer of minder stroom nodig hebben dan ingekocht. Zo komt het stroomnet weer in balans en zit niemand zonder stroom! En door op het juiste moment te curtailen, kun je op deze markt winst maken.

Best ingewikkeld dus: je moet altijd de weersvoorspellingen van morgen én overmorgen – en op de onbalansmarkt zelfs per kwartier! – in de gaten houden. En dat dan weer goed vertalen naar hoeveel stroom je verwacht op te wekken. Wil je dat goed doen, dan heb je daar echt een dagtaak aan. Gelukkig is Groendus daar heel goed in!

Minder moeite, meer rendement

Met ons energiemanagementsysteem (EMS) heb jij geen omkijken naar al die weers- en prijsvoorspellingen. We zetten gewoon onze slimme voorspelmodellen en algoritmes voor jou aan het werk.

Ziet het systeem dat opwekken voor jou meer geld oplevert dan afschakelen? Dan blijft jouw centrale gewoon lekker stroom produceren. Negatieve stroomprijzen op komst? Dan schakelt ons systeem jouw centrale automatisch uit. Zo kun je tot 20% meer rendement behalen, zonder dat je daar zelf iets voor hoeft te doen.

We zeiden het al eerder: curtailment is een hele goede tijdelijke oplossing voor netcongestie. Uiteindelijk willen we natuurlijk liever permanente oplossingen voor het energienet van de toekomst. Want alleen zo kunnen we de energietransitie waarmaken.

Als eerste is het natuurlijk belangrijk dat we het verbruik en de opwek van energie beter op elkaar afstemmen. Gelijktijdigheid noemen we dat. Zo verbruiken we de opwekpieken ook direct. Daarnaast kunnen we energie bijvoorbeeld opslaan in warmtebuffers of transportaccu’s. Hiermee gaan we negatieve prijzen tegen en verminderen we onbalans.

Ook moeten we ervoor zorgen dat het elektriciteitsnetwerk verzwaard wordt. Zodat we nog veel meer groene stroom kunnen produceren en de energie uit pieken beter kunnen transporteren. Maar dit is een klus die nog jaren gaat duren. Omdat het ontzettend veel werk is. En tekorten aan materiaal en personeel maken het niet makkelijker.

Hoewel netcongestie de energietransitie op dit moment vooral in de weg zit, heeft het ook positieve gevolgen. Want het zorgt er wel voor dat er extra hard gewerkt wordt aan innovatieve en creatieve oplossingen. Juist omdat de behoefte zo groot is. Er is steeds meer aandacht voor slimme technologische mogelijkheden, bijvoorbeeld rondom grootschalige stroomopslag. En innovaties die al jaren op de plank lagen, raken nu ineens in een stroomversnelling. En daarmee lossen we netcongestie sneller op. En krijgen we een betaalbaarder, duurzamer en slimmer energiesysteem.