Is de Nederlandse energietransitie een succes? Ja! Maar er zijn ook kanttekeningen.

De energietransitie in Nederland verdient een dikke pluim. Maar bij de positieve cijfers horen ook kanttekeningen. Niet voor niks noemt Oscar Kraan, senior manager bij Deloitte, de energietransitie ‘een enorme ambitie, een enorme taak.’

Wat is de status van de energietransitie in Nederland? Waar lopen we voor en wat blijft achter? Over deze onderwerpen praatte Oscar ons bij tijdens de Groendus inspiratiesessie.

Binnen de eerste minuut weet Oscar de hele zaal in actie te krijgen. Iedereen schudt het lichaam van top tot teen los, een fysieke opwarmer die direct de aandacht trekt. Vervolgens stelt Oscar een prikkelende vraag: ‘Wat betekent succes voor de energietransitie?’

‘Gelijktijdigheid’ klinkt er door de zaal, ‘zelfvoorzienend zijn’, ‘vrij van fossiele brandstoffen’ en ‘100% groen’. Oscar zet ons op scherp en zegt: ‘Als we de emissies naar nul hebben gebracht, zijn we dan per definitie succesvol geweest? En hoe succesvol is het als daarmee onze industrie is vertrokken? Het succes van de energietransitie kan daarom niet alleen getoetst worden aan de statistieken van het CBS.´

Oscar neemt ons mee in interessante cijfers over de Nederlandse energietransitie:

• Sinds 1990 hebben we een reductie van 32 procent in CO2-emissies bereikt.
• Van de totale energievraag is het aandeel hernieuwbare energie vijftien procent. Dit geldt voor alle energiebronnen (gas, olie, elektriciteit). Een decennium terug is in het energieakkoord afgesproken dat we in 2023 de zestien procent zouden aantikken, en het ziet ernaar uit dat we dat gaan realiseren.
• Een opvallende ontwikkeling is de groei van hernieuwbare energietechnologieën binnen huishoudens. Maar liefst 33 procent van de Nederlandse huishoudens heeft ten minste één vorm van deze technologie in gebruik, variërend van elektrische auto's tot warmtepompen.

Er zijn ook kanttekeningen te plaatsen:

• Niet alle emissies die we in Nederland uitstoten, worden meegenomen in de statistieken. Denk aan uitstoot door internationale vliegreizen, de scheepvaart en de import van producten. De werkelijke uitstoot in Nederland ligt dus hoger.
• Ondanks de groei aan duurzame energie spelen gas en kolen nog steeds een belangrijke rol in ons energiesysteem.
• De elektriciteitssector verduurzaamt aanzienlijk, maar we mogen niet vergeten dat we ook andere energiebronnen moeten verduurzamen.
• Onze hernieuwbare energie bestaat voor veertig procent uit biomassa, een significant deel. Echter, niet iedereen vindt deze energiebron volledig duurzaam.

Na een periode waarin zonne-energie op land dominant was, bouwen we de komende jaren aan de uitbreiding van windenergie op zee. Tegen 2050 willen we maar liefst zeventig gigawatt aan offshore windenergie op de Nederlandse Noordzee gerealiseerd hebben. Een enorme sprong vanaf de huidige vier gigawatt. Deze energie wordt niet alleen ingezet voor elektriciteit, maar ook voor het produceren van waterstof; een toekomstige essentiële energiebron voor industrieën zoals de staal- en kunstmestsector.

In de praktijk brengen deze doelen flink wat uitdagingen met zich mee. Tot 2050 moet er elke twee dagen een nieuwe windmolen bijkomen. Tot 2030 dienen er dagelijks 570 laadpunten voor elektrische voertuigen geïnstalleerd te worden. Bovendien moeten we dagelijks 650 huizen elektrificeren, een taak die doorloopt tot 2050.

‘Veel van de doelen binnen het energieakkoord gaan we halen, maar we hebben nog een lange weg te gaan in de energietransitie,’ geeft Oscar aan.

De industrie heeft tot nu toe de grootste reductie in emissies bereikt van alle sectoren, maar liefst 44 procent. Een positieve ontwikkeling. Toch plaatst Oscar ook hier kanttekeningen bij.

´De échte transitie moet de industrie de komende vijftien jaar nog maken´, geeft Oscar aan, ´want echt groene producten komen we nog niet tegen: groen staal, groene kunstmest. De beslissingen die nu worden genomen, zijn daarom cruciaal voor de vormgeving van de energietransitie en onze economie.´

De 44 procent reductie is voornamelijk behaald door het verminderen van andere broeikasgassen dan CO₂: gassen zoals methaan. De emissiereductie komt voornamelijk door productiebeperkingen die bedrijven doorvoeren en niet doordat zij hun werk- en productieprocessen hebben verduurzaamd.

Oscar is daarentegen positief over de elektriciteitssector. De transitie is op dit gebied al in volle gang en kan als een Nederlands succesverhaal gezien worden. We produceren namelijk dezelfde hoeveelheid elektriciteit als in de jaren ervoor, maar daarvan is nu een substantieel deel op duurzame wijze geproduceerd.

Ook al zie je op iedere hoek van de straat een elektrische auto, het personenvervoer (auto´s en treinen) in Nederland verbruikt slechts drie procent van alle elektriciteit in Nederland.

Opmerkelijk genoeg heeft Nederland wel het hoogste aantal laadpalen in vergelijking met andere Europese landen. De reden? Er is veel subsidiëring waardoor gemeenten en bedrijven de afgelopen jaren veel laadpalen plaatsten.

Het totaal aantal oplaadpunten voor elektrische voertuigen per 100.000 inwoners (uit de Energie Transitie Monitor van Deloitte).

Ook interessant:

Hoe verduurzaam je een wagenpark? Waardevolle lessen uit de inspiratiesessie met LeasePlan.

In de laatste minuut geeft Oscar het woord aan iemand uit het publiek. ‘Je schetst een positief beeld van de energietransitie, maar veel ondernemers worden geconfronteerd met netcongestie waardoor ze niet kunnen elektrificeren. Ook worden gunstige regelingen voor verduurzaming ingetrokken. Hoe realistisch is jouw verhaal in het licht van deze uitdagingen?’

Oscar antwoordt: ‘Er zijn kanttekeningen te plaatsen bij de energietransitie, maar we krijgen de transitie alleen voor elkaar als we ook daadwerkelijk geloven in de mogelijkheden. Daarnaast ben ik nu 15 jaar bezig met de energietransitie in Nederland. Dus ik vind dat ik als energieprofessional in dit veld de morele verplichting heb om positief te zijn. Anders halen we de doelen sowieso niet.’