Energiemanagement & sturing

Energiemanagement draait om het slim beheren van alle energiestromen in een bedrijf. Het gaat dan om het managen van de energie die je opslaat en verbruikt. En het gaat ook om het managen van energie die binnenkomt: energie die je zelf opwekt en energie die je inkoopt.

Goed energiemanagement brengt veel voordelen met zich mee, bijvoorbeeld:

• Energie besparen
  Energiemanagement speelt allereerst een belangrijke rol in het besparen van energie. Energie besparen is altijd een slim idee. Zowel als het gaat om duurzaamheid als om je portemonnee. Zeker gezien de hoge energieprijzen is het financieel aantrekkelijk om energie te besparen. Wat je niet verbruikt hoef je immers ook niet op te wekken of in te kopen.
• Opgewekte energie optimaal benutten
  Daarnaast kan energiemanagement een belangrijke rol spelen in het timen van je energieverbruik. Dit is bijvoorbeeld interessant wanneer je zelf energie opwekt. Je kunt zo jouw verbruik afstemmen op de momenten dat je veel opwekt. Je hoeft dan niet terug te leveren via het elektriciteitsnet. Dat levert financieel voordeel: de terugleververgoeding voor opgewekte stroom ligt doorgaans namelijk lager dan de inkoopprijs van stroom via een energieleverancier. Daarnaast lever je actief een bijdrage aan het voorkomen van netcongestie. En je weet zeker dat je 100% groene stroom verbruikt (in tegenstelling tot ingekochte stroom die vergroend is met GvO’s)
• License to operate
  In steeds meer gebieden geven netbeheerders geen toestemming meer voor het plaatsen van nieuwe zonnecentrales vanwege netcongestieproblemen. Het elektriciteitsnet is in die gebieden niet toereikend, waardoor de netbeheerder niet kan garanderen dat zij de decentraal opgewekte energie veilig kan transporteren. Met energiemanagement kun je ervoor zorgen dat de opgewekte energie het net helemaal niet opgaat. Het afstemmen van opwek op (momenten van) verbruik en opslag kunnen een wezenlijke bijdrage leveren aan congestiemanagement. Met een gedegen energiemanagementsysteem en goede afspraken met de netbeheerder, kun je daarom vaak alsnog toestemming krijgen voor het plaatsen van een zonnecentrale.
• Voldoen aan wet- en regelgeving
  Ook zorgt goed energiemanagement ervoor dat je kunt voldoen aan wet- en regelgeving. Vanuit de overheid komt er namelijk steeds meer druk om energiebesparende maatregelen door te voeren. Denk bijvoorbeeld aan de Energie-Efficiency Richtlijn (EED) of de Informatieplicht Energiebesparing. Energiemanagement helpt je om te voldoen aan de eisen die aan bedrijven worden gesteld op het gebied van energie.
  

We staan aan de vooravond van een grote energietransitie. We bouwen een heel nieuw, duurzaam energiesysteem. Eén die niet gebaseerd is op fossiele brandstoffen, maar op duurzame, hernieuwbare energie.

Maar hoe ziet zo’n duurzaam energiesysteem er precies uit?

Dat bestaat uit 3 belangrijke componenten. In een duurzaam energiesysteem…

…wekken we vooral groene stroom op. Dat wil zeggen: stroom afkomstig van hernieuwbare bronnen zoals zon, wind en water. In Nederland liggen de grootste kansen voor zonne- en windenergie.

…beprijzen we groene energie anders dan grijze energie. Hiervoor is het nodig om de groene energiemarkt los te koppelen van de huidige groothandelsmarkten waar zowel grijze als groene stroom verhandeld wordt.

…passen we de momenten waarop we energie verbruiken aan op de momenten waarop duurzame energie wordt opgewekt. We noemen dit gelijktijdigheid. Energiemanagement speelt hier een cruciale rol in.

Om je energiestromen goed te managen, zijn er een paar dingen belangrijk:

1. Inzicht in het verbruik van energie binnen jouw bedrijf.
   Dit inzicht gaat verder dan alleen weten wat jouw bedrijf in totaal verbruikt. Het is belangrijk om te weten welke processen, apparaten of ruimtes energie gebruiken, hoeveel energie ze gebruiken en wanneer ze dit doen. Daarmee worden bijvoorbeeld ‘energielekken’ en bespaarmogelijkheden inzichtelijk.
   
   
2. Inzicht in de opwek en / of inkoop van jouw zakelijke energie.
   Dit is natuurlijk relevant wanneer je zelf energie opwekt, bijvoorbeeld met zonnepanelen. Hierdoor weet je wanneer er een tekort of juist een overschot aan (duurzame) energie is.
   
   Maar ook als je niet zelf opwekt en al je energie inkoopt, is het goed om te weten wanneer en hoeveel energie je precies inkoopt. Je kunt bijvoorbeeld een hoop geld besparen door op de juiste momenten, de juiste hoeveelheden energie in te kopen of door langere termijn contracten af te sluiten. En daar heb je inzicht in je huidige inkooppositie voor nodig.
   
   
3. De mogelijkheid om het energieverbruik van processen en apparatuur flexibel te sturen.
   Als je weet wanneer en waarvoor je energie nodig hebt én wanneer je hoeveel energie beschikbaar hebt, kun je aan de knoppen draaien. Je kunt bijvoorbeeld de timing van jouw verbruik gaan beïnvloeden. Een simpel voorbeeld: lichten en verwarming automatisch uitschakelen in ruimtes waar geen mensen zijn.

Een energiemonitoringsysteem is een systeem dat de energiestromen in jouw bedrijf monitort en inzichtelijk maakt. Een energiemonitoringsysteem bestaat uit een combinatie van hardware en software.

De hardware componenten van een energiemonitoringsysteem zijn bijvoorbeeld gas- en elektriciteitsmeters, tussenmeters, sensoren en batterijen. Software zorgt ervoor dat de gegevens die deze hardware verzamelen, automatisch uitgelezen worden en bij elkaar komen. En dat deze gegevens vertaald worden naar begrijpelijke data. Die data zijn vervolgens uit te lezen in één centraal digitaal dashboard.

Een energiemonitoringsysteem zorgt dus voor punt 1 en 2 van goed energiemanagement, zoals hierboven beschreven. Vaak kan het de inzichten uit het energieverbruik bovendien vertalen naar energiebesparende maatregelen. De maatregelen kun je vervolgens (handmatig) doorvoeren.

Een energiemanagementsysteem gaat verder dan een energiemonitoringsysteem. Het maakt niet alleen energieverbruik en energiebesparende maatregelen inzichtelijk. Het zorgt er ook voor dat je daadwerkelijk apparaten geautomatiseerd kunt aansturen. Het zorgt dus ook voor het derde punt van goed energiemanagement.

Een energiemanagementsysteem is – net als een energiemonitoringsysteem - een combinatie van hardware, software en een dashboard. Het vergaart informatie vanuit de meters en aanvullende bronnen op jouw bedrijfslocatie(s). Vaak worden daar bovendien externe informatiebronnen aan gekoppeld. Denk aan de uurlijkse ontwikkeling van energieprijzen op de groothandelsmarkt (bijvoorbeeld EPEX SPOT). Of de weersverwachting om de opwek van energie in te schatten.

Een energiemanagementsysteem combineert deze gegevens om te bepalen aan welke knoppen gedraaid kan worden om de beschikbare energie zo optimaal mogelijk in te zetten. Het EMS kan vervolgens energie-intensieve apparatuur ook geautomatiseerd aansturen. Het brengt de totaalsituatie van energiestromen in kaart en maakt de afwegingen welke processen het best wanneer getimed kunnen worden.

Een energiemanagementsysteem gaat verder waar een energiemonitoringsysteem ophoudt. Monitoring is wel onderdeel van een energiemanagement. Maar de mogelijkheid tot geautomatiseerde energiesturing onderscheid een EMS van een energiemonitoringsysteem. Een EMS geeft je in één platform zowel inzicht in als regie over je energiestromen.

In Groendus Energiesturing komen energiemonitoring en energiemanagement samen. Dit is een platform dat zowel inzicht als de mogelijkheid tot sturing geeft. Het platform is gebaseerd op de nieuwste generatie Internet of Things (IoT) technologie. Het stuurt de energiestromen van apparatuur die energie verbruikt en van apparatuur die energie opwekt of opslaat. Groendus Energiesturing kan daarmee je energiestromen duurzaam, slim en kosteneffectief managen.

Slimme energiesturing kent talloze voorbeelden. In de basis draait het erom dat je flexibel met je energieverbruik omgaat en deze afstemt op de momenten waarop er een overvloed aan stroom is. Goede voorbeelden hiervan zijn:

Aansturen van verwarming- en koelapparatuur

Verwarming- en koelapparatuur kennen vaak een bepaalde ondergrens of bovengrens van de temperatuur die ze moeten behalen. Maar dat betekent niet dat ze áltijd dezelfde temperatuur moeten hebben. Dat biedt kansen om dit soort apparaten in te zetten voor slimme energiesturing.

Neem bijvoorbeeld een zwembad. Stel dat de ideale temperatuur 30 graden celsius is. Dan kun je er natuurlijk voor zorgen dat het zwembad altijd een temperatuur van 30 graden heeft. Dit vraagt een constante toevoer van energie. Slimmer is om dat zwembad op momenten met een overschot aan energie (of op momenten dat de energie goedkoop is) een tandje verder op te warmen naar bijvoorbeeld 31 graden. Wanneer er dan geen of weinig (goedkope) energie beschikbaar is, staak je het stoken. Je kunt een zwembad prima laten afkoelen tot 28 of 29 graden. Niemand die het merkt, maar het effect op je energiebalans is groot.

Wat geldt voor zwembaden, geldt bijvoorbeeld ook voor vriescellen, warmtepompen of airconditioning. Alle verwarming- en koelapparatuur die niet strikt noodzakelijk constant dezelfde temperatuur moeten hebben, kunnen als buffer in energiesturing dienen.

Aansturen van batterijen

Energieopslag in batterijen is interessant wanneer je zelf duurzame stroom opwekt met bijvoorbeeld zonnepanelen. Je zult dan immers momenten hebben waarop de zon hard schijnt en je meer energie opwekt dan je nodig hebt. En andersom zijn er momenten dat de zon niet schijnt terwijl je wel energie nodig hebt. Overschotten aan opgewekte energie kun je opslaan in een batterij om deze op een later moment alsnog te gebruiken.

Een energiesturingssysteem herkent de momenten van overschot of tekort automatisch en realtime. Het zorgt ervoor dat teveel opgewekte energie niet teruggeleverd wordt aan het elektriciteitsnet, maar opgeslagen wordt. En het signaleert direct wanneer er een tekort is aan stroom, zodat de batterij als stroombron wordt ingeschakeld. Zo maak je optimaal gebruik van je zelf opgewekte stroom, ook op momenten zonder opwek.

Aansturen van laadpalen

Laadpalen voor elektrische auto’s vormen ook een mooie asset voor energiesturing. Wanneer je laadpalen op jouw bedrijfsparkeerterrein hebt staan, kun je deze goed inzetten om je energiestromen te optimaliseren. Vaak staan de auto’s daar immers langer dan ze nodig hebben om weer op te laden. En dat geeft ruimte voor flexibiliteit.

Hoe? Zorg dat er energie naar de laadpalen gaat op het moment dat de zon schijnt en je veel energie opwekt. Wek je weinig of niets op (of zijn de prijzen hoog), staak dan tijdelijk de toevoer van energie naar (een deel van) de laadpalen.

Met een EMS kun je de energievraag van jouw laadpalen op meerdere manieren managen. Je kunt bijvoorbeeld het gezamenlijke energieverbruik van de laadpunten maximaliseren. Zo blijf je tijdens piekuren binnen de grenzen van de hoeveelheid energie die je gebouw volgens de netbeheerder mag gebruiken (peak shaving). Je kunt zelfs prioritering meegeven en voorrang geven aan bepaalde laadpunten. Bijvoorbeeld door ze aan de agenda van een medewerker te koppelen. Moet diegene weer snel de weg op? Dan krijgt de laadpaal waar zijn of haar auto aan staat voorrang in de energieverdeling. Kortom: mogelijkheden te over.

Een energiemonitoringsysteem is voor nagenoeg alle bedrijven interessant. Sterker nog: voor veel middelgrote en grote bedrijven is energiemonitoring verplicht. Dit geldt voor bedrijven geldt voor bedrijven en organisaties die per jaar meer dan 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m3 gas verbruiken (dit vloeit voort uit de Informatieplicht Energiebesparing).

Maar ook voor kleinere bedrijven is een energiemonitoringsysteem interessant. Heb je een energierekening van meer dan € 1.000 per maand? Dan is het al aan te raden om energiemonitoring in te richten. De investering die je daarin doet, verdien je vaak al terug met de energiebesparing die je daardoor kunt realiseren.

Een energiemanagementsysteem is vooral (maar niet uitsluitend) interessant voor bedrijven met:

• energie-intensieve apparatuur (maakindustrie)
• duurzame energieopwek (zonnecentrale of windmolen)
• eigen energieoplsag (batterij)
• meerdere laadpalen voor elektrische auto’s
• grote kantoorpanden

Sinds een paar jaar maken we dus de stap van energiemonitoring naar energiemanagement en geautomatiseerde energiesturing. Energiesturing staat nu nog in de kinderschoenen, maar groeit daar naar verwachting snel uit. Intussen wordt in de markt steeds vaker gesproken over systeemintegratie. Is dat de volgende stap? En wat is systeemintegratie eigenlijk?

Energiemanagement en energiesturing vinden nu vaak plaats op het niveau van één bedrijf of organisatie voor elke energiedrager afzonderlijk. Systeemintegratie overstijgt dat niveau. Alle bedrijven en huishoudens die de verschillende vormen van energie verbruiken (gas, elektriciteit, warmte, waterstof, etc.), zijn samen onderdeel van het energiesysteem. Net als energieproducenten, energieleveranciers, netbeheerders of installatiepartijen. In dat energiesysteem gelden bovendien randvoorwaarden. Denk aan wetten en regels, technische mogelijkheden en beperkingen, verdienmodellen. Alle ketenpartijen en randvoorwaarden die nodig zijn om energie van opwek naar gebruik te brengen, vormen samen het energiesysteem.

Wanneer we spreken over systeemintegratie in het kader van de energietransitie, betekent het dat we al deze ketens en randvoorwaarden gecoördineerd integreren. Zodat zij samen één duurzaam, betrouwbaar, betaalbaar en veilig energiesysteem vormen. En dat zorgt er onder andere voor dat energiesturing op grotere schaal zal plaatsvinden. Organisatie overstijgend.